Masz gotowy projekt i wszystkie materiały. Aby na koniec Twoja publikacja złożyła się w całość, trzeba rozplanować co i gdzie wydrukować. Układ stron na arkuszu drukarskim nazywamy impozycją i w tym wpisie pokażę Ci, jak zrobić ją samodzielnie.
Jeśli myślałeś, że obliczenie formatów brutto i netto strony to skomplikowana sprawa, to muszę Cię zmartwić. Przy impozycji zdarza się najwięcej błędów i nieraz trzeba się dobrze nagłówkować. Dziś rozważymy jednak prostszy wariant impozycji przygotowywany na potrzeby naszego zina oprawianego w formie zeszytowej, a zatem nie powinieneś się pogubić!
Co to jest impozycja?
Impozycja jest takim układem stron na arkuszu drukarskim, aby po złożeniu go do docelowej formy, uzyskać pożądaną kolejność stron.
Innymi słowy zanim wydrukujesz swojego zina, musisz rozdzielić rozkładówki na strony i rozmieścić je w konkretnych miejscach arkusza.
Zwróć uwagę, że jeśli rozłożysz zeszyt na pojedyncze kartki, to na jednej kartce (lub arkuszu) znajdą się strony zarówno z początku jak i końca zina. Np. jeśli mamy z zinie 16 stron, to na pierwszej kartce będzie strona nr 1 i 16 z przodu i 2 oraz 15 z tyłu. Prawidłowość jest taka, że na wszystkich kolejnych kartkach numery stron będą się zbliżać do siebie, aby ostatecznie spotkać się na środkowej rozkładówce. Jedynymi stronami które zarówno w impozycji, jak i w projekcie będą obok siebie, są 8 i 9.
Wygląda to tak:
Makieta impozycji
W przemysłowej produkcji impozycja wykonywana jest przez specjalne programy, my natomiast na potrzeby własnej twórczości zrobimy ją samodzielnie.
Od czego zacząć? Jak zawsze pierwszym krokiem jest wykonanie prototypu, czyli makiety zina. Podpowie nam ona, w którym miejscu trzeba umieścić jaką stronę.
- Weź czyste kartki w formacie arkusza na którym będziesz drukował
- Złóżmy ją tyle razy, aby otrzymać pożądaną wielkość zina.
- Powkładaj arkusze jeden w drugi, aby uzyskać makietę zeszytu.
- Teraz uwaga: ołówkiem ponumeruj wszystkie strony od początku do końca, np. od 1 do 16. Może być to niewygodne, ponieważ złożony więcej niż jeden raz arkusz nie jest jeszcze rozcięty.
- Podpisując zaznaczaj dół strony, najlepiej kropką przy napisanej cyfrze.
6. Następnie rozłóż arkusz i zobacz w którym miejscu są które strony. Zwróć uwagę, że numery następujące po sobie niekoniecznie ze sobą sąsiadują, niektóre są do góry nogami (to naprawdę ważne, aby zachować tę orientację), a jeszcze inne są po drugiej stronie arkusza.
Przygotowując projekt do druku naszym celem będzie odtworzenie układu z makiety. W tym celu wkleimy strony zina do projektu zgodnie z kolejnością z makiety.
Jak zrobić impozycję na komputerze?
W przypadku przygotowywania projektu na komputerze, będziesz musiał wykonac pracę w następującej sekwencji:
- Wyeksportować projekt zina do PDFa ze spadami jako pojedyncze strony (nie rozkładówki) – pamietaj, aby wewnętrzne spady ustawić na 0mm, a góra, doł i zewnętrze na 3mm.
- Odtworzyć układ arkuszy z makiety w programie graficznym, np. w InDesignie tworząc arkusz impozycji.
- Wkleić strony zina w odpowiednie miejsca na arkusz impozycji. Pilnuj kolejności i orientacji góra–dół.
Z doświadczenia wiem, że bywa tutaj mnóstwo problemów. Wypisałem kilka porad, jak zapanować nad chaosem przy robieniu impozycji w InDesignie:
- Pracuj na warstwach (Layers) i zbuduj strukturę dokumentu. Podziel sobie wszystkie elementy na co najmniej 3 grupy:
- schemat impozycji (numery stron, przód/tył)
- znaczniki (pomogą przy składaniu wydruków na pół)
- treść, czyli projekt. W przypadku druku na Riso każdy kolor wklejamy na oddzielną warstwę
2. Dzięki warstwom możesz wyłączać widoczność poszczególnych elementów jednym kliknięcie.
3. Przy eksporcie do finalnego PDF ustawiasz „tylko widzialne warstwy”
4. Warto zrobić na arkuszu impozycji specjalne znaczniki pokazujące miejsce składania arkusza. Pomogą one też dopasować miejsce zadruku przodu i tyłu arkusza (sprawdź czy znaczniki na siebie nachodzą patrząc przez arkusz pod światło).
Jak zrobić impozycję ręcznie?
Teraz wytłumaczę Ci jak zrobić impozycję manualnie. Będziemy to stosować jeśli nie masz oprogramowania typu InDesign lub gdy chcesz powielać na ksero swoje prace bez skanowania ich do komputera.
Zanim przejdziemy do czynów musze Cię ostrzec. Jeśli chcesz zrobić impozycję z oryginałów prac (np. rysunków), może się to zakończyć dla nich tragicznie. Ponieważ przy przygotowaniu impozycji nie będziemy operować rozkładówkami, a pojedynczymi stronami, każdą rozkładówkę musimy przeciąć na pół w celu uzyskania pojedynczej strony. Zatem jeśli Twoje prace przygotowane są w rozkładówkach i nie chcesz ich zniszczyć, polecam je skserować i pracować na kopiach, nie na oryginałach.
- Pozbieraj wszystkie strony w kolejności.
- Jeśli nie chcesz zniszczyć oryginałów, skseruj je
- Przetnij rozkładówki na pół, aby każda strona znajdowała się oddzielnie.
- Aby się nie pogubić, ponumeruj wszystkie strony, najlepiej podpisując ołówkiem lub naklejając karteczkę.
- Przygotuj arkusz impozycji z ponumerowanymi stronami i marginesem maszyny „na łapki”.
- Naklej swoje strony w wyznaczonych miejscach na arkuszu impozycji. Możesz to zrobić taśmą dwustronną lub jeśli nie przeszkadza ci nieco trashowy charakter zwykłą, bezbarwną taśmą biurową (może być lekko widoczna na odbitkach – ja to lubię ? ). Koniecznie pamiętaj o kolejności i orientacji góra-dół!
Podsumowanie
W ten prosty sposób przygotowałeś arkusze – matryce gotowe do wrzucenia na skaner ksero do powielenia. Impozycja jest ostatnią czynnością, którą zrobisz przed powieleniem nakładu swojego zina.
Zanim wydrukujesz cały nakład zrób jedną kopię i sprawdź czy wszystko się zgadza. Bardzo często można się w tej robocie pomylić i zrobić jakieś strony odwrotnie lub w złej kolejności. Ponownie kluczowa jest tutaj zimna krew, rzetelność i metodyczne podejście do tematu. Po jakimś czasie przekonasz się, że nie jest to trudna sprawa.
Szczerze Ci przyznam, że ja uwielbiam impozycję. Starsznie podoba mi się ten moment, gdy z poroznie chaotycznie porozrzucanych stron składa się właściwa kolejność.
Przypadek? Nie sądzę 🙂
Do dzieła!
P.S.
Jeśli uważasz ten tekst za pomocny, podziel się nim w mediach społecznościowych. Wyślij link osobie, której może się przydać lub udostępnij na swoim profilu.
I nie zapomnij zostawić komentarza!
Michał Chojecki
Założyciel Oficyny Peryferie. Artysta wizualny, autor książek i projektów artystycznych. Adiunkt na Wydziale Grafiki ASP w Warszawie. W 2015 roku obronił doktorat w dziedzinie książki artystycznej.